تفاوت های فیپا و فاپا که ممکن است ندانید!!

مطالبی که خواهید خواند:

تعریف فیپا

مزایای فیپا

فاپا

روند انجام گزارش فاپا

آمار انجام فاپا

اولین دلیل عدم چاپ کتاب یا اعلام وصول آن توسط ناشر در سالی که فیپای آن دریافت شده

تعریف فیپا

فیپا همان فهرست نویسی توصیفی و تحلیلی است. این توصیفات قبل از انتشار کتاب ارائه خواهد شد. با استفاده از فیپا هزینه ها کاهش پیدا خواهد کرد، همچنین اطلاعات كتاب شناختي موجود در پايگاه‌هاي اطلاعاتي فهرست كتابخانه‌ها يكدست‌تر شده، و انتشار یک اثر در شبکه های ملی و جهانی سرعت بیشتری می گیردو خبر انتشار يك اثر در سطح شبكه‌هاي ملي و بين‌المللي سريع‌تر پخش می‌شود .

قبل از انتشار فهرست نویسی را عوما کتابخانه های ملی یا مراکز ملی کتاب شناختی از روی نسخه های قبل از صحافی در اختیار این مراکز قرار می گیرد انجام می دهند.

از سال ۱۳۷۱ توسط کتابخانه ملی‌ ایران‌ این‌ طرح‌ را به‌ طور آزمایشی‌ به‌ اجرا گذاشت‌ و بعد از موفقیت‌ نسبی‌ پیشنهاد قانونی‌ شدن‌ آن‌، طی‌ طرحی‌ در اسفند ۱۳۷۴ از سوی‌ کتابخانه ملی‌ به‌ هیئت‌ دولت‌ ارائه‌ شد که‌ تصویب‌نامه آن‌ در تاریخ ۸/ ۱۳/ ۱۳۷۶ به‌ کتابخانه ملی‌ ابلاغ‌ شد و مسئولیت‌ اجرایی‌ طرح‌ بر عهده‌ کتابخانه ملی‌ نهاده‌ شد. سپس در مهر ۱۳۷۷ کتابخانه ملی‌ با همکاری‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌ اجرای‌ طرح‌ فیپا را به‌ طور رسمی‌ آغاز کرد. حالا با همراهی و کمک ناشران عزیز از 90 درصد از کتاب ها با این اطلاعات منتشر می شوند. طبق اطلاعات ارائه شده هر سال بیش از  چند میلیارد صرفه جوئی حاصل از اجرای این طرح است.

یک امکان جدید به نام ECIP فیپای الکترونیکی امکان درخواست و صدور فیپا از طریق اینترنت ارائه می شود.

این امکان در کتابخانه‌های کنگره آمریکا، کتابخانه بریتانیا، کتابخانه‌های ملی کانادا و کتابخانه‌های ملی اکثر کشورهای دنیا آغاز شده است. از سال 1386 در ایران طرح صدور فیپای الکترونیکی به اجرا درآمد و هم اکنون ناشران تنها از طریق سایت، درخواست خود را به واحد فیپا ارسال می‌کنند و از این طریق برای کتاب‌های منتشر شده خود فیپا دریافت می‌نمایند.

مزایای فیپا چیست؟

صرفه جویی در هزینه و وقت به علت عدم حضور و نیاز به مراجعه حضوری برای اخذ فیپا

امکان درخواست الکترونیکی در کلیه ساعات شبانه روز

درخواست در تمام نقاط کشور به طور یکسان

امکان صرفه‌جویی در زمان، امکان، نیروی انسانی، زمان و مکان

امکان پیگیری مشکلات ناشرین از طریق تلفن و اینترنت

امکان دریافت برگه فیپا از طریق پست الکترونیک

دریافت فیپا از سایت کتابخانه ملی

فاپا چیست؟

فاپا به معنی اختصار نویسی پس از انتشار است، این روند فهرست‌نویسی یک فرآیند است که طی آن مشخصات ظاهری و محتوایی یعنی اطلاعات کتابشناختی کتاب در آن لحاظ می‌گردد. هدف نوشتن فاپا و فهرستی برای بازاریابی کتاب است. یکی از فعالیت های مهم کتابداران محسوب می شود.

فهرست‌نویسی مبتنی بر اصول نظری و مجموعه‌ای از قواعد ملی یا بین‌المللی است که در طول حیات کتابخانه‌ها به ویژه در دو قرن اخیر شکل گرفته و تحول یافته است.

در صورتی که کتاب ها از سوی ناشران جهت دریافت فیپا ارسال نشده باشد. پس در مرحله بعدی انتشار توسط فهرست نویسان، مجدد مورد بررسی قرار گرفته و فهرست‌نویسی کامل آن انجام خواهد شد و عبارت فاپا در کاربرگه قید می‌گردد به نشانه اینکه کتاب حاضر به صورت حضوری دریافت شده و فهرست‌نویسی پس از انتشار آن انجام شده است.

روند انجام گزارش فاپا

از تاریخ ۹۸/۳/۲۶ تا ۹۸/۴/۱۹ جهت تهیه گزارش بر اساس شهرهای مهم هر استان آمار فیپا و فاپای صادر شده و ثبت شده در نرم‌افزار رسا فراخوانی و دسته‌بندی شده و مجموع آمار شهرهای مهم استان به عنوان آمار نهایی استان در نظر گرفته شده است. نرم افزار رسا امکان گزارش‌گیری بر حسب استان را نداشته که این مسئله از معایب بزرگ نرم‌افزار رسا است. طبق آمار به دست آمده از نرم‌افزار رسا در نرم‌افزار اکسل طبقه‌بندی و جمع‌بندی شده و در نهایت به صورت نمودارهایی منتشر شده است.

آمار انتشار فاپا

آمار نشر در تهران بسیار بیش تر از استان‌های دیگر است. آمار استان تهران به صورت مجزا ارائه شده و آمار دیگر استان‌ها در نمودارها به صورت مقایسه‌ای ارائه گردد. قاعدتاً به دلیل پویایی نرم‌افزار رسا و تغییر اطلاعات فیپا و فاپا و تبدیل شدن فهرست‌نویسی پیش از انتشار (فیپا) پس از گذشت زمان به فاپا، آمار نیز در تاریخ‌های بعدی تغییراتی خواهد کرد. لذا آمار تهیه شده در تاریخ اعلام شده به دست آمده و در گزارش ارائه گردیده است.

آمار ارائه شده در قسمت فاپا با تعداد صدور فیپای کتاب در سال به دلایل زیر می‌تواند متفاوت باشد:

اولین دلیل عدم چاپ کتاب یا اعلام وصول آن توسط ناشر در سالی که فیپای آن دریافت شده

دلیل دیگر پس از اعلام وصول کتاب توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی به دلیل حجم بالای کتاب‌های چاپ شده و کمبود نیروی انسانی متخصص در انجام عملیات و فرآیند فاپای کتاب، کتاب‌های اعلام وصول شده به صورت موقت انبار شده و در نوبت انجام مراحل فاپا باقی می‌مانند. به همین دلیل نمی‌توان به صورت قطع و یقین اعلام داشت که کتاب‌هایی که فاپا نشده‌اند، چاپ نیز نشده‌اند.